Het is een publiek geheim dat wij beiden erg gecharmeerd zijn van Limburg, en dan met name het zuid limburgs heuvelland. In dit door beken en rivieren uitgesleten gebied is de liefde voor Limburg begonnen en dat zal niet snel overgaan. Dat we nu in het noorden van deze mooie provincie vertoeven komt door onze trip vorig jaar naar Afferden. Vanuit deze plaats hebben we kennis gemaakt met nationaal park De Maasduinen. Een mooi en afwisselend gebied dat uitnodigde om vaker te bezoeken. Dat doen we dit jaar vanuit het zuider gelegen Arcen.
Op welke wijze spelen Hertog Jan I van Brabant en Isabella van Spanje een rol in onze camperreis naar Arcen?
De eerstgenoemde is een in de dertiende eeuw te Bar-le-Duc geboren man van adel en bij leven Hertog van Brabant en Limburg. Een echte Bourgondiër: zoon van Hendrik III en Aleidis van Bourgondië. Jan is tevens bekend als schrijver van het bekende lied Eins Meien Morgens Fru. En andere werken waardoor we hem ook als minnezanger kennen en niet uitsluitend als een krachtig heerser die diverse veranderingen en vernieuwingen heeft doorgevoerd.
Het is Jan I geweest die aan de wieg heeft gestaan van het Brabants Constitutionalisme door het ongehoorzaamheidsrecht in te voeren: het is gerechtvaardigd om weerstand te hebben en te bieden tegen een onrechtvaardig regime; een actief recht op opstand.
Ook staat Jan I bekend als een liefhebber van drank en spijs. Het zal die eigenschap zijn die hem in Brabantse volkslegenden als een populaire, gulle en goedlachse vorst neerzet. Het verhaal dat hij na de Slag bij Woeringen een groot overwinningsfeest met heel veel bier voor zijn leger heeft gegeven en dat hij daarbij zijn mannen toesprak vanaf een stapel biervaten, zal hier zeker aan bijgedragen hebben. Voor velen is dit feest het bewijs dat bierkoning Gambrinus een volkse verbastering is van zijn Latijnse naam, Jan Primus (= Jan de Eerste).
Een gegeven is dat het Belgische biermerk Primus naar Jan I is vernoemd. En natuurlijk heeft een in Nederland zeer bekend biermerk zijn naam aan Jan I ontleend. En daarmee zijn we in Arcen beland: Hertog Jan bier is vernoemd naar Jan I en de brouwerij van dit Limburgse gerstenat staat in Arcen.
Isabella van Spanje is ruim drie eeuwen nadat Jan I het levenslicht zag, in de zestiende eeuw in Segovia geboren. Dochter van koning Filips II en Elisabeth van Valois. Volgens haar vader gaf de Franse adelijke afkomst van zijn vrouw en moeder van Isabella, hem voldoende rechten om zijn dochter naar voren te schuiven als troonpretendent voor de Franse Troon. Dit ingegeven door de dreiging dat de protestante Hendrik IV in Frankrijk aan de macht dreigde te komen. Hoewel de Spaanse aanspraak op niets uitliep, Hendrik IV zich bekeerde tot het katholisiscme en de Franse Troon besteeg, was de politieke rol van Isabella in deze zeer onrustige periode in de geschiedenis niet uitgespeeld.
Enkele jaren later kreeg ze, vanwege haar huwelijk met Albrecht, de Zuidelijke Nederlanden als bruidsschat van haar vader. Samen met haar gemaal slaagden ze erin om een verdrag te sluiten met de Noordelijke opstandelingen. Het gevolg was het ingaan van het Twaalfjarig Bestand met een optie tot definitieve vrede. Een periode van economische bloei brak aan. Het overlijden van Albrecht, het aflopen van het bestand, de mislukte onderhandelingen om het bestand om te zetten in een definitieve vrede en de nieuwe Spaanse koning Filips IV zorgde dat de Zuidelijke Nederlanden weer onder Spaans bestuur kwamen. Isabella kreeg minder bevoegdheden werd tegen haar zin landvoogdes van de Zuidelijke Nederlanden […].
Op economisch gebied zette Isabella Clara Eugenia, haar volledige voornamen, zich in voor een rechtstreekse verbinding tussen Antwerpen en de Rijn. Vroegere ideeën om een verbinding tussen Vlaamse kusthavens met steden in het achterland te realiseren waren allen om verschillende redenen op niets uitgelopen. Isabella zette door en de spade kon ter hand worden genomen.
Het eerste traject was een verbinding tussen de Rijn en de Maas. Dit traject kreeg de naam Fossa Eugeniana en verwijst naar Isabella. Toestemming uit Spanje was door de strategische ligging van de verbinding een formaliteit. Een uitgebreider uiteenzetting van de omstandigheden, aanleidingen en alle mislukte pogingen is te vinden op internet. Erg boeiend om te lezen.
En Arcen? Hoe past dit dorp in het verhaal over Isabella? De Fossa Eugeniana loopt op een steenworp afstand van Arcen; enkele kilometers zuidoost. En niet door Arcen, wat de kortste route geweest zou zijn. Waarom deze keuze en wat Arcen er destijds van vond: Internet!
Het tracé van dit nooit voltooide kanaal is nog steeds duidelijk zichtbaar in het landschap. Via Google Earth kun je eenvoudig de loop van het kanaal volgen. De uitgravingen, enkele forten en sluizen zijn bewaard gebleven. Nabij buurtschap Lingsfort is het dubbelfort Fort Lingsfort redelijk bewaard gebleven en vormt samen met de loop van de Fossa een uitstekende mogelijkheid voor een uitstapje.
Oh ja, en wij staan op camping Nabij de Fossa Eugenia. Een naam voor een camping die mij prikkelde. Door nieuwsgierigheid gedreven begon mijn zoektocht naar deze naam. Met een grote glimlach heb ik de artikelen gelezen en tot slot in een erg kort verhaal samengevat.
Veel leesplezier en tot snel!
Mooi verhaal Rom!!